1889 թվականի դեկտեմբերից ի վեր Արցախը անկախացող Հայաստանի ճանապարհին էր: Եվ ՀՀ-ի հիմնադիր փաստաթուղթը վերջինս համարում է ներկայիս Հայաստանի հիմք: Այստեղ հարց է առաջանում` ինչու՞ է առաջացել սեպտեմբերի 2-ը: Ակնհայտորեն սա ռուսական և լևոնական ծրագիր էր: Գորշ գոտում հայտնվելը այսօր է, որ ի ցույց է դնում ողբերգական բոլոր հետևանքները: Պիտի ավելի լավ հասկանալ, որ Արցախի անկախությունը կարող էր լինել միայն Հայաստանի Հանրապետությունից, ինչը, ցավոք, չի եղել:
